Jakimi sprawami zajmuje się sąd cywilny? Czy wniesienie przez nas pozwu bądź otrzymanie go przez osobę trzecią zalicza się do spraw cywilnych? Wydaje się, że są to proste pytania do uzyskania odpowiedzi. W rzeczywistości wygląda to bardziej skomplikowanie, gdyż pod pojęciem sprawy cywilnej kryje się wiele kwestii.
Czym są sprawy cywilne?
Idąc za naszą intuicją można stwierdzić, że dotyczą one spraw, gdzie żądanie powoda oparte jest na przepisach kodeksu cywilnego. I w zasadzie to definicja jak najbardziej prawdziwa, tyle że kwestia tego, że mamy do czynienia ze sprawą cywilną nie wynika z nazwy ustawy, a z tego, iż żądania powoda opierane są na stosunku cywilnoprawnym.
Czym jest stosunek cywilnoprawny
To, co definiuje prawo cywilne ( i odróżnia od prawa administracyjnego) to przede wszystkim równość stron. Prawo administracyjne opiera relacje stron na władzy jednej strony nad drugą, czyli prościej mówiąc – na tym, kim są. W prawie cywilnym to charakter ich relacji jest podstawą do tego, że mamy do czynienia ze stosunkiem cywilnoprawnym.
Należy przy tym pamiętać, że ów relacje i równorzędność stron ma tylko i wyłącznie charakter prawny. Na przykład w przypadku zawierania umowy z bankiem, mimo iż nie mieliśmy wpływu na jej treść, wciąż mamy z nim stosunek cywilnoprawny. Dlatego też sprawy cywilne wynikają nie tylko z przepisów kodeksu cywilnego, ale również z wielu innych ustaw.
Wśród najbardziej powszechnych przykładów spraw cywilnych można wymienić odszkodowanie za naruszenie dóbr osobistych bądź sprawy z zakresu prawa spadkowego.
Sprawy rodzinne
Chociaż istnieje w naszym kraju kodeks rodzinny, to prawo rodzinne i tak jest niejako częścią prawa cywilnego. W niektórych krajach prawo rodzinne jest włączone do kodeksu cywilnego, czego wielu prawników w Polsce również się domaga. Sąd rodzinny – chociaż nazwa sugeruje inaczej – jest tylko jednym z wydziałów sądu, w którym rozpatruje się sprawy rodzinne. Z tego terminu również się korzysta w przypadku nazwania składu orzekającego, gdyż nie w każdym sądzie jest wyodrębniony taki wydział.
Do najbardziej typowych przykładów spraw rodzinnych (z zakresu prawa rodzinnego) to sprawy o władzę rodzicielską, rozwód, adopcję, alimenty i separację.
Prawo pracy
Do spraw cywilnych zalicza się również sprawy dotyczące prawa pracy. Mimo iż to pracownik ma niejako obowiązek przyporządkowania się pracodawcy, to i tak umowa między pracownikiem a pracodawcą jest zawierana z wolnej woli obu stron – dlatego ich relacje mają stosunek cywilnoprawny, a nie częścią prawa publicznego.
Jak w przypadku sądu rodzinnego, „sąd pracy” to wydział sądu, który zajmuje się tego typu przypadkami. Nie są one jednak rozpoznawane przez wydział cywilny, jak ma to miejsce w sądzie rodzinnym. Nie każdy sąd ma także wyodrębniony wydział pracy, więc zdarza się, że sprawy pracownicze mają miejsce w sądzie w innej miejscowości.
Sprawy z zakresu prawa pracy obejmują przykładowo zaległe wynagrodzenia, odszkodowanie i mobbing oraz bezpodstawne wypowiedzenie umowy.
Sprawy administracyjno-cywilne – czyli jakie?
Zdarza się, że sąd cywilny zajmuje się sprawą, która niekoniecznie podchodzi pod kategorię cywilną. W takim wypadku mówimy o sprawach cywilnych w znaczeniu formalnym. Dotyczy to głównie przypadków, gdzie intuicyjne są sprawami administracyjnymi, jednak z jakiegoś powodu trafiły do sądu cywilnego. Dobrym przykładem są sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych (np. ZUS) lub odwołań od decyzji pewnych centralnych organów administracji.
